દેશના અનેક શહેરોના નામ બદલવાની કવાયત ચાલી રહી છે. થોડા દિવસો પહેલા જ મહારાષ્ટ્ર સરકારે મુંબઈના બાંદ્રા વર્લી સી લિંકનું નામ સ્વતંત્રતા સેનાની અને હિન્દુત્વના વિચારક બીડી સાવરકરના નામ પર રાખવાની જાહેરાત કરી હતી.
ઉત્તર પ્રદેશ અને મધ્યપ્રદેશની જેમ હવે મહારાષ્ટ્રમાં પણ કેટલાક શહેરોના નામ બદલવાનો તબક્કો શરૂ થયો છે. રાજ્યના મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદેએ જાહેરાત કરી છે કે અહમદનગર જિલ્લાનું નામ હવે અહિલ્યાબાઈ હોલકર રહેશે . સીએમ શિંદેએ અહલ્યાબાઈ હોલકરની જન્મજયંતિના અવસર પર આ જાહેરાત કરી હતી.
અહેમદ નગરનું નામ બદલવાની માંગ ઘણા સમયથી કરવામાં આવી રહી હતી. આ પહેલા મહારાષ્ટ્રના ઔરંગાબાદનું નામ બદલીને છત્રપતિ સંભાજીનગર અને ઉસ્માનાબાદનું નામ બદલીને ધારશિવ કરવામાં આવ્યું છે.
અહલ્યાબાઈ હોલકર કોણ હતા?
અહલ્યાબાઈનો જન્મ 31 મે, 1725ના રોજ અહમદનગરના ચોંડી ગામમાં ગામના વડા મંકોજી શિંદેના ઘરે થયો હતો. ત્યારે મનકોજી શિંદે પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી કે તેમની દીકરીને શિક્ષણ મળવું જોઈએ. જ્યારે એ જમાનામાં છોકરીઓનું શિક્ષણ ખૂબ જ ઓછું હતું.
એવું માનવામાં આવે છે કે પેશ્વા બાજીરાવના સેનાના કમાન્ડર મલ્હાર રાવ હોલકરે માત્ર આઠ વર્ષની ઉંમરે અહલ્યાબાઈને મંદિરમાં જોયા હતા. પછી તેઓ અહલ્યાબાઈની ભક્તિ અને તેમની સાદગીથી એટલા પ્રભાવિત થયા કે તેમણે તેમના પુત્ર ખાંડે રાવ સાથે લગ્ન કરવાનું નક્કી કર્યું.
તે એક કુશળ વહીવટકર્તા અને હિંમતવાન સ્ત્રી હતી.
અહલ્યાબાઈ હોલકરની બહાદુરીની દેશના પ્રથમ વડાપ્રધાન પં. જવાહરલાલ નેહરુએ પણ પ્રશંસા કરી હતી. પં. નેહરુએ લખ્યું “હોલ્કરનું શાસન, જે ત્રીસ વર્ષ સુધી ચાલ્યું (1765-1795), મહાન સિદ્ધિઓથી ભરેલું હતું. આ દરમિયાન સરકારની મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ ઘણી સારી હતી.
તેમણે આગળ લખ્યું છે – હોલ્કર સરકારના કૌશલ્યથી લોકો સમૃદ્ધ થયા હતા. તે ખૂબ જ સક્ષમ શાસક અને આયોજક હતી. તેમના જીવનકાળ દરમિયાન તેમને ખૂબ જ સન્માન આપવામાં આવ્યું હતું.
મંદિરોનો જીર્ણોદ્ધાર કરવામાં આવ્યો
હોલ્કર શાસનનો સમયગાળો હિંદુ મંદિરોના જીર્ણોદ્ધારનો સમયગાળો માનવામાં આવે છે. અહિલ્યાબાઈના યોગદાનથી અનેક મંદિરોની જાળવણી કરવામાં આવી હતી.
1754 માં ભરતપુરના રાજા સામે કુંભેરના યુદ્ધમાં તેમના પતિના મૃત્યુ પછી, અહલ્યાબાઈએ માળવા પર કબજો કર્યો. તેમના સસરાના માર્ગદર્શન હેઠળ વહીવટી અને લશ્કરી વ્યૂહરચનાઓમાં શ્રેષ્ઠ.
અહમદનગર શહેરનું પ્રથમ નામ કેવી રીતે પડ્યું?
જિલ્લાની સત્તાવાર વેબસાઇટ અનુસાર, મધ્યયુગીન સમયગાળા દરમિયાન આ પ્રદેશ પર રાજવંશ, પશ્ચિમ ચાલુક્ય અને ત્યારબાદ દિલ્હી સલ્તનતનું શાસન હતું. અગાઉ તે નિઝામશાહી તરીકે ઓળખાતું હતું. મલિક અહમદ નિઝામ શાહે પંદરમી સદીની આસપાસ અહીં એક શહેરનો પાયો નાખ્યો, જેનું નામ અહમદનગર હતું.
જવાહરલાલ નેહરુએ તેમના પુસ્તક A Discovery of India માં તેમના વિશે લખ્યું છે – અહમદ નિઝામ શાહ, 1490 માં અહમદનગરના સ્થાપક, નિઝામ-ઉલ-મુલ્ક ભૈરીના પુત્ર હતા, જે બહમાની રાજાઓના મંત્રી હતા. આ નિઝામ-ઉલ-મુલ્ક ભૈરુ નામના બ્રાહ્મણ એકાઉન્ટન્ટનો પુત્ર હતો. આમ અહમદનગર રાજવંશ મૂળ મૂળનો હતો.
