વર્ષ 2023-24માં યુપીઆઈ ફ્રોડમાં લોકોએ 1,087 કરોડ રૂપિયા ગુમાવ્યા : છેતરપિંડીના આંકડાઓમાં 85% સુધીનો ઉછાળો
નવીદિલ્હી, તા. 27
દેશમાં UPI ફ્રોડના કેસોમાં ચિંતાજનક વધારો થયો છે. જેના કારણે સામાન્ય લોકોને પણ ભારે હાલાકી ભોગવવી પડી રહી છે. ગયા નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં યુપીઆઈ ફ્રોડમાં લોકોએ 1,087 કરોડ રૂપિયા ગુમાવ્યા હતા. તે જ સમયે, ચાલુ નાણાકીય વર્ષ (2024-25)માં સપ્ટેમ્બર સુધી, તેને 485 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. એટલે કે છેલ્લા દોઢ વર્ષમાં સાયબર ફ્રોડ કરનારાઓએ UPI ફ્રોડ દ્વારા લગભગ 1500 કરોડ રૂપિયાની છેતરપિંડી કરી છે. આ રકમ ઘણી સરકારી યોજનાઓ કરતા વધુ છે. નાણા મંત્રાલય દ્વારા સંસદમાં આપવામાં આવેલા જવાબમાં આ આંકડાઓ સામે આવ્યા છે. તેમના અનુસાર, FY 23 થી અત્યાર સુધી UPIમાં છેતરપિંડી સંબંધિત કુલ 27 લાખ કેસ નોંધાયા છે અને કુલ 2,145 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. નાણાકીય વર્ષ 2024 દરમિયાન છેતરપિંડીના આંકડાઓમાં 85% સુધીનો ઉછાળો નોંધાયો હતો.
નાણા મંત્રાલય વતી, મંગલવાલને કહેવામાં આવ્યું હતું કે ભારતે આવી છેતરપિંડીઓને રોકવા માટે ફિનટેક ઇનોવેશનને પ્રોત્સાહન આપવા અને નિયમનકારી પાલનની ખાતરી કરવા વચ્ચે સંતુલન જાળવવું પડશે. આનો અર્થ એ છે કે નવીનતા વધી રહી છે, તે મુજબ નિયમનકારી નિયમોનું પણ પાલન કરવું જોઈએ. ભારત એ ઝડપથી વિકસતું ફિનટેક ક્ષેત્ર છે જે વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી મોટું છે. તેથી, સરકાર વિવિધ ક્ષેત્રોમાં નાણાકીય સમાવેશમાં ક્રાંતિકારી ફેરફારો લાવવા માટે તેની ગતિ ચાલુ રાખવાનું પણ લક્ષ્ય રાખે છે. આ ટિપ્પણી એવા સમયે આવી છે જ્યારે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં ભારતમાં UPI ફ્રોડની ઘટનાઓમાં 85 ટકાનો વધારો થયો છે. મંત્રાલયે એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો છે કે નાણાકીય સાક્ષરતા માત્ર ટેક-સેવી યુવા પેઢી માટે જ મહત્વપૂર્ણ નથી, પરંતુ તે વૃદ્ધ નાગરિકો માટે પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે. ડેટા ભંગ અને નાણાકીય છેતરપિંડી જેવા ઉભરતા જોખમોને સંબોધવા માટે નિયમનકારી સલામતી સુનિશ્ચિત કરવાની જરૂર છે, જેને ચોક્કસ પગલાંની જરૂર છે. દેશના ઝડપથી વિકસતા ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમને સુરક્ષિત કરવામાં વધતા પડકારોને હાઇલાઇટ કરતાં નાણાં મંત્રાલયે સંસદમાં આપેલા જવાબમાં આ આંકડા જાહેર કર્યા છે. ડેટા સમસ્યાનું પ્રમાણ દર્શાવે છે, કારણ કે નાણાકીય વર્ષ 2024-25ના થોડા મહિનામાં ₹485 કરોડની 6.32 લાખ UPI છેતરપિંડીની ઘટનાઓ નોંધાઈ ચૂકી છે – જે ગયા વર્ષની સંખ્યાની લગભગ અડધી છે. આ ઉછાળો UPIના વપરાશમાં વધારા સાથે આવે છે.
